- ДЗЫВГЪИСЫ ДЗУАР
-
Ирыстоны зындгонддæр кувæндæттæй иу у Дзывгъисы дзуары кувæндон.Кувæндон ис Куырттаты комы, Дзывгъисы хъæуы цур. Æвæццæгæн, раздæр уыд иу хъæуы кувæндон, фæлæ куыдфæстæмæ сси æнæхъæн комы кувæндон. Иæ бæрæгбон вæййы Джеоргуыбайы фæстæ фыццаг хуыцаубоны. Уыцы бон Ирыстоны алы рæттæй æрцæуы бирæ адæм, уæлдайдæр, Куырттаты комæй чи алыгъд, уыдонæй алчидæр йæхицæн хæсыл нымайы Дзывгъисы Уастырджийыл йæхи, йæ къабæзты бафæдзæхсын.Кувæндон фæзынд æвддæсæм æнусы. Иæ рæзты исчи фæцæуы æмæ ма æрлæууыдаид, йæ худ ма систаид, барæг йæ бæхæй ма рахызтаид, уымæн гæнæн нæ уыд. Йæ фадат кæмæн куыд амыдта, афтæ-иу мысайнаг сæвæрдта.Ныр дæр Дзывгъисы кувæндоны цур бирæтæ æрлæууынц, мысайнаг сæвæрынц, сæхи бафæдзæхсынц Уастырджийыл.Бæрæгбон ахæссы иу къуыри. Фыццаг афтæ уыд, æмæ-иу куывд куы иу хъæу скодта, куы иннæ хъæу. Равзæрстой-иу дыууæ адæймаджы – куывды фысымтæ. Уыдонæй-иу алчидæр радих кодта фæйнæ фысы, гал, дзуллаг ссад, хъæбæрхор бæгæны кæнынæн. Бæрæгбонмæ бацæттæ кæнын æнцон нæ уыд, æмæ ма-иу сын æххуыс кодтой цалдæр адæймаджы. Нæлгоймæгтæ хастой суг, фыхтой бæгæны, дзидза, сылгоймæгтæ кодтой хойраджы кой. Уыцы куыстытæ цыдысты кувæндонмæ хæстæг хæдзæртты.Æхсæны куывд-иу райдыдта дзуары лæджы куывдæй. Дзуары лæг-иу куы скуывта, уæд-иу фынгыл æрбадтысты. Фæсивæд кафыдысты, зарыдысты, се хсæнæй-иу равзæрстой цалдæр адæймаджы, æмæ уыдон æгъдауы фæткмæ кастысты. Уыцы бон-иу æппынкъаддæр кафыд æртæфондзыссæдз, цыппарфондзыссæдз адæймаджы. Лæппу-фæсивæд-иу хистæртæй бар ракуырдтой æмæ бæхтыл хъазыдысты, хуыздæр арæхстдзинад чи равдыста, уымæн-иу хистæртæ раарфæ кодтой, дзуары лæгтæ-иу сын нуазæнтæ рарвыстой.Дзывгъисы Уастырджийы бæрæгбон-иу кæддæриддæр ацыд æгъдауыл. Фæизæрырдæм, уæд-иу хъазт баурæдтой æмæ адæм сæ хæдзæрттæм здæхтысты. Дард хъæутæй чи æрбацыд, уыдон-иу æхсæвы сæ фысымтæм баззадысты. Фысымтæ-иу сæ сбуц кодтой, æхсæв-бонмæ-иу фæкафыдысты, фæзарыдысты.Къуырийы бон-иу куы ‘рхæццæ, уæд-иу скодтой Дзывгъисы Уастырджийы æрвитæн куывд.Ныр дæр Дзывгъисы Уастырджийы бæрæгбон скæнынц иумæйаг куывд. Адæм фæбадынц, фæзарынц, фæкафынц.кæс ИРОН ÆГЪДÆУТТÆ
Словарь по этнографии и мифологии осетин. 2014.